تبدیل ۱ و نیم میلیون هکتار از تالاب های کشور به کانون گرد و غبار
به گزارش حیوان خانگی دبیر ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور ضمن اشاره به مساحت ۲۷۰ میلیون کیلومتری کانون های گرد و غبار در اطراف ایران اظهار داشت: خاورمیانه بعد از صحرای بزرگ افریقا دومین تولیدکننده بزرگ گرد و غبار در جهان است.
علی محمد طهماسبی بیرگانی در گفت و گو با ایسنا ضمن تشریح ارتباط میان سیاست های مدیریت آبی و معضل گرد و غبار اشاره کرد: دو مبحث خشکسالی و مدیریت منابع آب کمی با هم متفاوت هستند. خشکی ها دو نوعند؛ نوع اول خشکی عام یا خشکسالی است که استمرار آن به محیط زیست ضربه می زند. نوع دوم خشکسالی هیدرولوژیکی است که بر اثر مدیریت نامناسب منابع آب بالادست رخ می دهد. خشکسالی هیدرولوژیکی روی تالاب ها، دشت های سیلابی و اراضی زراعی اثرگذار است؛ در حالیکه خشکسالی عام تاثیرات گسترده تری دارد و روی پوشش گیاهی منطقه هم موثر است.
وی در ادامه اظهار داشت: در منطقه جنوب غرب آسیا، خشکسالی غالب، غیرهیدرولوژیکی یا عام و بر اثر کمبود بارش رخ داده است. سطح مناطقی که به سبب غبارخیز کاربری مرتع خویش را از دست داده و اصطلاحا مراتع فقیر شده اند، بیشتر شده است. بر مبنای بررسی ها سطح غبارخیز داخل کشور ۳۴.۶ میلیون هکتار است که ۱۵ میلیون هکتار آن مراتع فقیر هستند.
طهماسبی بیرگانی افزود: بنا بر اعلام ستاد ملی گرد و غبار که با عنوان ستاد سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار شناخته می شود، ۳ میلیون هکتار از اراضی زراعی دیم و ۲ میلیون از زمینهای کشاورزی آبی و ۱.۵ میلیون هکتار از تالاب ها به کانون گرد و غبار تبدیل گشته اند البته سطح این پوشش قابل انعطاف است و این اعداد به صورت میانگین بیان شده است. استمرار تنش آبی سبب افزایش این مساحت می شود و بارش نرمال هم سطح کانون های گرد و غبار را کم می کند. از این مساحت ۳.۵ میلیون هکتار تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است.
دبیر ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور افزود: تبدیل به کانون های گرد و غباربرای بخشی از دشت های سیلابی هم اتفاق افتاده است. دشت های سیلابی به شکل تالاب نیستند که چاله باشند. تالاب یعنی چاله آب و دشت سیلابی دشتی است بعد از دشت شیب دار در دامنه کوه قرار دارد و حدودا مسطح است. دشت سیلابی بعد از بارش خیس و چند روز بعد خشک می شود.
طهماسبی بیرگانی درباره برنامه عمل در رویارویی با این معضل اظهار داشت: ستاد ملی مدیریت گرد و غبار در سال ۱۴۰۰ مطالعات خویش را روی خاورمیانه به روشی که در داخل کشور آزمایش شد، انجام داد. به طور متوسط ۲۷۰ میلیون هکتار از اراضی کشورهای منطقه کانون گرد و غبار هستند. در غرب و جنوب غرب کشور اول عربستان با ۹۰ میلیون هکتار مساحت کانون گرد و غبار وجود دارد و کشورهای عراق با ۲۴ میلیون هکتار، یمن، امارات و سوریه در رده های بعدی قرار دارند. علیرغم این که در امارات مساحت بیشتری برای تولید گرد و غبار وجود دارد، سوریه و عراق روی ما تاثیرگذارترند.
وی اضافه کرد: عربستان از جنوب و مرکز خود که بیابان ربع الخالی قرار دارد همینطور از مناطق شمالی خود گرد و غبار به سمت ایران گسیل می کند. در شرق و شمال شرق هم ترکمنستان و صحرای قره قوم تاثیرگذارند و افغانستان و پاکستان هم در رده های بعدی هستند.
دبیر ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای مقابله با این چالش اظهار داشت: ما دو برنامه عمل منطقه ای تهیه کردیم. در شمال شرق و با حضور کشورهای پاکستان، افغانستان و ترکمنستان مقرر شده تا تحت نظر یک نهاد بین المللی مرتبط کارگروهی تشکیل گردد. یکی از ایرادات دیپلماسی این است که ما یک مجموعه که بتواند همه این کشورها را زیر یک چتر بگیرد، نداریم.
طهماسبی بیرگانی افزود: مکانیزم مالی و سطوح مدیریت این برنامه های عمل در سه سطح راهبری، میانی و کارشناسی مشخص شده است همینطور با کمک یکی از دانشگاه های کشور صدمه شناسی ۱۰ سال قبل در این عرصه انجام و بر مبنای آن برنامه عمل تنظیم شده است. این همکاری با حضور پژوهشگاه هواشناسی و دانشگاه خوارزمی بوده است.
وی در ادامه اظهار نمود: در منطقه غرب و جنوب غرب تأثیر توده هایی که از عراق، سوریه، قطر و کویت نشات می گیرند، بیشتر است و با عنایت به ارتباطات بین المللی، این کشورها برای اجرای برنامه عمل اولیه انتخاب شده اند همینطور مقرر شده تا با حضور ۱۵ کشور اجلاسی برگزار گردد و دو رویداد جانبی هم ضمیمه این اجلاس خواهد شد. دو جلسه جداگانه هم برای همین مبحث درنظر گرفته شده است.
دبیر ستاد ملی سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت گردوغبار کشور با اشاره به نقش عراق و ترکیه در ایجاد گرد و غبار اظهار داشت: بیشترین مشکل ما از نظر تکرار و غلظت گرد و غبار از سمت عراق است. ترکیه هم به صورت غیرمستقیم روی این مساله نقش دارد اما همه مساله ترکیه نیست. در واقع رودخانه های منتهی به دریا تنها روی تالاب ها و اراضی کشاورزی موثرند. ما در عراق ۲۳.۸ میلیون هکتار کانون گرد و غبار داریم که به علل مختلف نظیر جنگ، خشکسالی و تخریب مرتع و بخشی هم به سبب مدیریت نامناسب آب پدید آمده اند. نسخه ای جداگانه برای هر کشور باید در نظر گرفت و بر مبنای اولویت ها عمل کرد.
وی افزود: اولویت های پیشگیرانه به صورت کلان تبیین شده اند و اجرای اولویت های جزیی منوط به نشستن و صحبت کردن رو دررو با کشورهای مربوطه است. اقدامات پیشگیرانه برای کاهش تاثیرات پدیده های ناگزیری مانند تغییر اقلیم هستند.
طهماسبی بیرگانی در انتها اظهار داشت: ما باید این نکته را در نظر بگیریم که خاورمیانه بعد از صحرای آفریقا دومین تولیدکننده گرد و غبار در دنیاست ازاین رو لازم است اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با مدیریت نامناسب آب و خاک و پوشش گیاهی درنظر گرفته شود. باید فشار ژاز منابع برداشته و کارهای اصلاحی مانند اقدامات لازم برای استراحت مرتع اجرا شود. در سطح بعدی عملیات احیایی مانند راه اندازی بادشکن ها، کاشت نهال، مدیریت روان آب و مالچ پاشی قرار دارد که هزینه بر است همینطور برای اجرای این سیاست ها لازم است امکانات و شرایط هر کشور هم لحاظ شود. در کل مدیریت مبحث گرد و غبار در داخل بهتر از خارج انجام شده است. ما سعی کردیم تا نمونه ای مشخص شده و تجربی و قابل عرضه به دیگران داشته تا بتوانیم از کشورهای دیگر هم مطالبه داشته باشیم.
منبع: petiab.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب