گزارش مهر؛
۴۷ قلاده یوزپلنگ در ایران وجود دارد، یك گام فاصله تا انقراض یوز
حیوان خانگی: شاهرود - مسئولان معتقد هستند تنها ۴۷ قلاده یوزپلنگ در ایران باقی مانده است كه در صورت عدم حفاظت درست از این گونه پرارزش تنها یك گام تا انقراض فرصت خواهد داشت.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها-مهناز همتی: آسفالت برایش رنگ و بویی دیگر دارد، اجدادش هم با آن خاطرات خوبی ندارند برق خاصی در لابه لای سنگ ریزه های جاده می بیند، در شب های گرم بستری خنك است تا شكمش را به آن بچسباند و لختی از گرمای روز منطقه میاندشت بكاهد، بامداد ها اما داغی جاده برایش تحمل ناپذیر است و باید با سرعت از آن عبور كند اما بازتاب نور خورشید بر سطح صیقلی راه چشمانش را می زند و چون سایر گربه سانان همین تابش نور كافی است تا یك جا خشكش بزند و آنگاه آخرین صدای پیچیده در گوشش، جیغ دل خراش لاستیك اتومبیل ها باشد... این روایت ۴۰ سال جاده میامی-سبزوار و یوزپلنگ هایی است كه اینجا زیستگاهشان است.
از دار دنیا یك روز به نامش است... نهم شهریور! روزی كه برای ما تنها یادآور مسئولیت انسان ها در قبال حفظ این میراث پرارزش خواهد بود میراثی كه به قول كارشناسان و طبق آمارهای رسمی تنها ۴۷ قلاده از آن بر جای است كه در این میان سهم پارك ملی توران شاهرود ۲۰ قلاده است و چه كسی است كه نداند اگر مدیریت و حفاظت درستی از آن صورت نگیرد دیر یا زود شاهد انقراض كامل این موجود گران بها خواهیم بود.
تكرار یك تراژدی
تكرار تراژدی تصادف یوزپلنگ با خودروهای عبوری در محدوده شاهرود تا سبزوار مردادماه ۹۷ را بازهم تلخ كرد و تصادف یك قلاده توله یوز نر این پیام را به همراه داشت كه باید برای حفاظت از آخرین بازماندگان یوز آسیایی تلاش و جدیت بیشتری به خرج داد وگرنه در آینده ای نه چندان دور تنها برای نشان دادن یوزپلنگ باید تصاویر آن را به كودكان نسل فردا نشان دهیم... یك دو و یك صفر تنها چیزی است كه از این موجود در توران شاهرود باقی است.
ایران زمانی خاستگاه شیر ایرانی و ببر بوده اما شكار بی رویه و بی توجهی پادشاهان ادوار گذشته به حفظ حیات وحش آن ها را تنها به فسانه ای برای امروز ما بدل كرد اما باید برای جلوگیری از تكرار این تجربه تلخ برای حفظ گونه های درخطر انقراض اقدامی عاجل كرد.
ایران زمانی خاستگاه شیر ایرانی و ببر بوده اما شكار بی رویه و بی توجهی پادشاهان ادوار گذشته به حفظ حیات وحش آن ها را تنها به فسانه ای برای امروز ما بدل كرد مبحث فنس كشی محدوده تردد یوز آسیایی مبحث تازه ای نیست و در سه الی چهار سال اخیر كارشناسان بسیاری در مورد آن سخن گفتند و بارها درباره آن بحث و تبادل نظر شد و این ماجرا زمانی به داغ ترین حرارت خود رسید كه مردادماه توله یوزپلنگی در محدوده میامی-عباس آباد با خودرو عبوری تصادف و در حین عمل جراحی جان باخت بار دیگر نگاه ها را به عدم اجرایی شدن طرح و اماواگرهای پیرامون آن سوق داد.
درباره مبحث حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و فنس كشی منطقه، تردد این گونه پرارزش از پارك ملی توران به میاندشت بارها و بارها مطالبی نوشته شده است، مطالبی كه تكان دهنده بودن فاجعه پیش روی كشورمان را نشان داده است اما تكرار آن خالی از لطف نیست، چرا این ها آخرین تلاش ها هستند... بسیاری می گویند مگر كشورمان مشكلات كم دارد كه به یوز اهمیت می دهید برخی دیگر می گویند محیط زیست یك كالای فانتزی و دست پرورده قشر مرفه بی درد است، برخی معتقدند محیط زیست از آن آدم هایی است كه به بدحجابی معروف هستند اما كسی نمی گوید كه دغدغه یك انسان در قبال محیط زیست پیرامونش پس چه جایگاهی دارد؟ امروز یوز، فردا فك خزری، پس فردا كروكدیل سیستانی و دیگر موجودات... آیا حیات بشری و حیوانی بازهم كالایی لوكس است؟
رویت ۱۴ قلاده یوزپلنگ از ابتدای سال
مدیركل حفاظت محیط زیست استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینكه پارك ملی توران شاهرود بعنوان یكی از مهم ترین زیستگاه های حیات وحش در كشور شناخته شده است، اظهار داشت: با عنایت به اینكه شاهد از بین رفتن یك قلاده توله یوزپلنگ امسال بودیم بنابراین بحث فكس كشی محدوده تردد عبور یوز از محدوده میاندشت-عباس آباد به طول هشت كیلومتر همراه با تولید كریدور سبز در حال انجام می باشد.
عباسعلی دامن گیر بابیان اینكه برای جلوگیری از تلفات گونه های پرارزش جانوری منطقه برنامه فنس كشی در دستور كار خود قراردادیم، خاطرنشان كرد: برای اجرای طرح فنس كشی ۱۵ میلیارد ریال اعتبار برآورد شده است كه امیدواریم این طرح هر چه زودتر اجرایی شود.
وی بابیان اینكه از ابتدای سال جاری تابحال ۱۴ قلاده یوزپلنگ روئیت و توسط دوربین ها ثبت و ضبط شده است، اضافه كرد: جمعیت این گونه پرارزش در پارك ملی توران شاهرود ۲۰ قلاده برآورد می گردد كه امیدواریم با اقداماتی نظیر فنس كشی و تولید كریدور سبز بتوانیم شاهد افزایش جمعیت این گونه پرارزش باشیم.
ضرورت تولید كریدور سبز برای رشد جمعیت یوز آسیایی
مدیركل حفاظت محیط زیست استان سمنان ضمن بیان اینكه با شناسایی محل دقیق و محدوده تصادفات یوزپلنگ در محدوده پارك ملی توران تلاش شد اقدامات اولیه برای كاهش تلفات و افزایش توجه مردم صورت گیرد، اظهار داشت: نصب تابلو، چراغ چشمك زن، سرعت گیر با همكاری پلیس راه و اداره راه و ترابری صورت گرفت اما یوزی كه اخیراً از دست رفت نشان داد كه این اقدامات به تنهایی پاسخگو نبوده است.
دامن گیر در ادامه خاطرنشان كرد: باید برای حفاظت ازاین گونه پرارزش اقداماتی فراتر از نصب تابلو صورت می گرفت كه بحث فرهنگ سازی جوامع بومی، تأمین علوفه و ساخت آبشخور، خروج دام از پارك ملی توران و فنس كشی به صورت جدی تری مورد پیگیری قرار گرفت.
وی اضافه كرد: میاندشت-عباس آباد یكی از محورهای مهم كشور به حساب می آید كه از حاشیه منطقه حفاظت شده توران شاهرود می گذرد و طی سنوات گذشته تلفات نه تنها یوز بلكه خیلی از گونه های مختلف جانوری را در این محور شاهد بودیم كه امیدواریم با فنس كشی و تولید كریدور سبز رشد جمعیت یوز آسیایی را در منطقه شاهد باشیم.
تلف شدن ۶ یوزپلنگ در شاهرود
حداقل ۶ یوزپلنگ در محدوده ۱۱ كیلومتری عباس آباد طی چهار سال قبل در برخورد با خودروهای عبوری تلف شدند معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست هم بابیان اینكه حداقل شش یوزپلنگ در محدوده ۱۱ كیلومتری عباس آباد طی چهار سال قبل در برخورد با خودروهای عبوری تلف شدند، اظهار داشت: بحث فنس كشی این محدوده بنا به دلایل بسیاری به تأخیر زیادی مواجه گردید درصورتی كه اگر وزارت راه و ترابری در اجرای پروژه تسریع بیشتری به خرج می داد شاید این تعداد تلفات را كمتر شاهد بودیم.
حمید ظهرابی بابیان اینكه اعتبارات طرح فنس كشی محدوده میامی-عباس آباد سال ۹۴ به تصویب رسید، خاطرنشان كرد: درنهایت بروكراسی اداری مرگ یك توله یوزپلنگ دیگر را مردادماه امسال رقم زد تا این تعداد تلفات به عدد هفت برسد البته این نكته را هم باید اظهار داشت كه مرگ یوزپلنگ در ۴۵ كیلومتری عباس آباد و ۱۵ كیلومتر خارج از مرز منطقه خارتوران صورت گرفت ولی اساساً تكمیل فنس كشی می تواند از تكرار این تراژدی ها پیشگیری كند.
وی بابیان اینكه هم اكنون كار فنس كشی این محدوده در حال انجام می باشد، اضافه كرد: متأسفانه در وزارت راه و شهرسازی محیط زیست در اولویت قرار ندارد وگرنه باید خیلی زودتر از این ها كار را به اتمام می رساندیم اساساً برای این وزارت خانه نباید فنس كشی محدوده تردد عبور یوز كار چندان پیچیده ای باشد چراكه در مواردی حتی سخت تر كار را به اتمام رساندند به هرحال باید بتوان جلوی صدمه به محیط زیست را گرفت.
یوزپلنگ فرصت آزمون وخطا ندارد
كارشناس یوز جمعیت دیده بان طبیعت بابیان اینكه چند سال پیش برای حمایت و حفاظت از یوز آسیایی طرح یوز ضربدر ۱۰ را مطرح كردم ولی تا به امروز نتیجه پیگیری ها برای وصل شدن كریدورهای عبور یوز به یكدیگر به نتیجه نرسیده است، اظهار داشت: معتقدم تا زمانی مشكل را ریشه ای حل نكنیم نمی توانیم حافظ و مدافع یوز باشیم و شاید ندانم كاری ها، زیر بار مسئولیت نرفتن و سیاست بازی نه تنها هیچ كمكی به بهبود امور نكرد بلكه سبب ضربه به محیط زیست شده است.
امین ولیان در ادامه خاطرنشان كرد: باید بپذیریم كه وضعیت امروز یوز بحرانی و پیچیده است و برای درمان مشكل زمان طلایی بسیاری را از دست دادیمT مهم ترین زیستگاه یوز كشور در پارك ملی توران شاهرود و میان دشت میامی وجود دارد و این گونه پرارزش فرصت آزمون وخطاهای ما انسان ها را ندارد.
وی اضافه كرد: بودجه ای كه برای فنس كشی در نظر گرفته شده ابتدا به اشتباهاً به استان گلستان واریز شد كه با سازوكار و بروكراسی اداری پیچیده به استان سمنان انتقال یافت و از این سوی داستان هم سازمان محیط زیست و راه و ترابری همكاری لازم را نداشتند تا درنهایت تأخیر اجرای پروژه به خاطر این ندانم كاری ها به وجود آمد.
فنس كشی توأم با تولید زیرگذر یا روگذر باشد
كارشناس یوز جمعیت دیده بان طبیعت با تاكید بر اینكه از دست دادن توله یوزپلنگ اخیر داغ بزرگی بر پیشانی حیات وحش كشور بود، اظهار داشت: در شرایطی كه این گونه پرارزش رو به انقراض قرار دارد از دست دادن یك یوز می تواند سبب بر هم خوردن تعادل جنسیتی و كمك به تسریع انقراض این حیوان قلمداد شود حال این سؤال مطرح است كه چرا طرح های حفاظتی یوز آن طور كه باید صورت نمی گیرد.
ولیان بابیان اینكه محیط زیست در شرایطی كه می تواند در برابر تخریب و صدمه بایستد اما می بینیم كه ازنظر قانون گذاری ضعیف است، اظهار داشت: سازمان محیط زیست چندان قدرتمند نیست، ای كاش حداقل این سازمان تلاش می كرد ارتباط خویش را با سازمان های مردم نهاد حفظ كند ولی متأسفانه این ارتباط در دوران ریاست عیسی كلانتری به صفر رسید.
وی اضافه كرد: نظیر این مورد را می توان به تاش و معدن بوكسیت اشاره نمود كه باوجود نداشتند مجوزهای لازم از جانب محیط زیست همچنان به تاخت وتاز مشغول می باشد و خرس های منطقه در مواجه با معدن كاوی به جای رفتن به بالادست راه پایین دست تغییر زیستگاه و درنهایت تلف شدن با خودروهای عبوری را برگزیدند.
مختصات عبور یوز برای مردم مشخص شود
كارشناس یوز جمعیت دیده بان طبیعت بابیان اینكه به تازگی پروژه فنس كشی در محدوده عباس آباد در حال كلید خوردن است اما این طرح بدون تولید پل روگذر یا زیرگذر تبعات منفی را برای دو منطقه میان دشت و توران به دنبال خواهد داشت، بیان كرد: رفتار ذاتی یوز مهاجرت است و در مواجه با فنس گیج خواهد شد و شاید زیستگاه جدیدی را برای خود تعریف كند و یا با بازگشت خود به داخل منطقه ناامید از یافتن جفت و غذا باشد و در نهایت با این مبادرت به انقراض زودهنگام او دامن می زنیم.
پروژه فنس كشی در محدوده عباس آباد در حال كلید خوردن است اما این طرح بدون تولید پل روگذر یا زیرگذر تبعات منفی را برای دو منطقه میان دشت و توران به دنبال خواهد داشت ولیان در ادامه خاطرنشان كرد: به مردم گفته شد كه از شاهرود تا سبزوار را آرام برانید كسی در این مسافت طولانی چطور می تواند پایین تر از ۹۰ كیلومتر تردد كند باید در این محدوده مختصات دقیق تری اعلام گردد تا این كاهش سرعت صرفا در محدوده عبور یوز صورت گیرد.
وی اضافه كرد: یوزی كه به تازگی در تصادف با خودرو صدمه دید هم شاید معاینه دقیق تر دامپزشكان می توانست او را زنده نگه دارد هر چند با عنایت به صدمه دیدگی نخاعی امكان بازگشت به زیستگاه اصلی را نداشت اما می شد امید خوبی برای انجام مطالعات باشد، این یوزپلنگ شكستگی دنده هم داشت كه بطور قطع اگر به درستی مطالعات انجام می گرفت می توانستیم حداقل مرگ او را شاهد نباشیم اما به هرحال مرگ این یوزپلنگ این پیام را داد كه با عدم پذیرش مسئولیت خود در واقع به لحاظ حفاظتی همه آن ها را دچار قطع نخاع كردیم.
صدرآباد تا زیدر بیشترین تردد عبور یوز
رئیس اداره پارك ملی توران شاهرود هم با اشاره به اینكه سال ۸۹ و ۹۶ هر كدام دو مورد، سال ۹۴ یك مورد، سال ۹۵ یك مورد و امسال هم یك مورد آمار تلفات جاده ای یوزپلنگ های این منطقه در سنوات متفاوت می باشد، اظهار داشت: نصب بنرهای هشداردهنده و چراغ های چشمك زن در محدوده صدرآباد تا زیدر انجام شد اما این به تنهایی كافی نیست و در دراز مدت باید اقدامات موثر تری را انجام داد.
احمد رادمان با اشاره به اینكه سیروس صالحی از هموطنان اهل گچساران استان كهگیلویه و بویراحمد نخستین نفر برسر یوزپلنگ تصادف كرده حضور داشتند، اظهار داشت: ایشان به اتفاق خانواده خود حدود یك ساعت تا رسیدن ماموران در محل منتظر ماندند هر چند عملا یك یوز را در این منطقه از دست دادیم اما ماموران اجرایی پارك ملی توران برای حفاظت از این گونه پرارزش تا چندین روز با روشن كردن آتش می كوشیدند تا ضمن آگاه سازی خودروهای عبوری از بابت عبور احتمالی مادر این توله یوزپلنگ هم اطمینان كافی را حاصل كنند.
وی بابیان اینكه بیشترین مشاهده یوزپلنگ در راه صدرآباد تا زیدر بوده است، اضافه كرد: خوشبختانه با آموزش و فرهنگ سازی در روستاهای حاشیه پارك ملی توران توانستیم لزوم حفظ و نگه داری را برای جوامع بومی و محلی بازگو نماییم و آن ها را در حفاظت از یوز آسیایی مشاركت دهیم.
وجود بالغ بر ۳۰۰ یوز پیش از انقلاب
معاون پروژه بین المللی یوز بابیان اینكه یكی از پنج زیرگونه یوز دنیا در كشور ما ایران است، بیان كرد: در محدوده سال های ۴۶ تا ۵۵ در ۴۴ منطقه كشور یوزپلنگ وجود داشت كه جمعیت آن ها بالغ بر ۳۰۰ یوز برآورد شده بود پس از انقلاب بعضی از این زیستگاه ها ناامن و صدمه جدی به آن وارد شد.
رجبعلی كارگر در ادامه خاطرنشان كرد: سازمان ملل با همكاری سازمان حفاظت محیط زیست سال ۸۰ طی تفاهم نامه ای تحت عنوان پروژه بین المللی یوز برای حفاظت از آن به امضا رساندند و از همان تاریخ این پروژه كار خویش را در سه بخش حفاظت، آموزش و تحقیقات و مطالعه از پنج منطقه شروع و الان به ۱۰ منطقه و شش میلون هكتار رسیده است.
وی اضافه كرد: پروژه بین المللی یوز در خلال ۱۶ الی ۱۷ سال فعالیت خود با استفاده از تصاویر دوربین های تله ای و خال شناسی مشخص كرد كه تنها ۴۷ یوز در كشور وجود دارد و برآورد اعدادی بالاتر از ۵۰ تنها یك تخمین بود.
افزایش مطالبات مردمی پیرامون حفاظت از یوز
اگر در میان این ۴۷ یوز صرفا كمتر از ۱۰ قلاده ماده وجود داشته باشد از بین رفتن تنها یكی از آن ها انقراض یوز را به دنبال خواهد داشت معاون پروژه بین المللی یوز بابیان اینكه زیستگاه یوز وسیع و سرشماری آن ها در همه این عرصه ها بسیار مشكل است، بیان كرد: از جانب دیگر خود یوز هم رفتار خاصی نسبت به سایر گربه سانان دارد و مهاجرپذیر است و در همین گذرها توسط سگ های گله صدمه می بیند یا تصادف می كند و اگر در میان این ۴۷ یوز صرفا كمتر از ۱۰ قلاده ماده وجود داشته باشد از بین رفتن تنها یكی از آن ها انقراض یوز را به دنبال خواهد داشت.
كارگر بابیان اینكه در صورتیكه بتوانیم برنامه های پیش رو را انجام دهیم می توانیم به رشد تعداد یوز امیدوار باشیم، خاطرنشان كرد: پیش نویس سند پنج ساله فاز سوم پروژه در حال تهیه است كه بر مبنای آن نقاط ضعف و قوت را شناسایی و كمك می نماییم تا یوز از بین نرود، پاندا یا پلنگ برفی بیش از ۵۴ سال در حال حفاظت است كه در مورد یوز و حیات وحش دیگر در معرض تهدید هم باید با مدیریت و برنامه ریزی به سمت كاهش تلفات پیش رویم.
وی اضافه كرد: خوشبختانه طی این ۱۶ سال مطالبات مردم افزایش یافته و مردمی كه یوز را می كشتند امروز همان شهرهای یوز خیز مانند شاهرود تمبر ویژه چاپ می كنند و یا مجسمه یوز می سازند و روی پیراهن تیم ملی عكس آن درج می گردد كه نشان داده است دغدغه حفاظت از یوز به بعدی فرا ملی بدل شده است.
بیمه كردن مزارع و دام در دستور كار
معاون پروژه بین المللی یوز بابیان اینكه یوزپلنگ بر سایر گونه های هم بوم خود بعنوان سمبل سایه می افكند و باعث حفظ طعمه های یوز و پوشش گیاهی می شوند، اظهار داشت: با عنایت به اینكه زیستگاه های یوز به خصوص در شرایط اقلیمی و خشك سالی اخیر بسیار شكننده است ازاین رو مدیریت این زیستگاه ها كه بیش از ۱۲ میلیون هكتار است در كل به نفع كشور ازنظر فرهنگی و اجتماعی خواهد بود.
می كوشیم تا با بیمه كردن دام و مزارع در برابر حملات حیات وحش مردم را به حفاظت از حیات وحش ترغیب نماییم كارگر در ادامه با اشاره به اینكه فنس كشی حدود ۲۲ كیلومتر توسط پیمانكار طی مسیر گذار یوز از توران به میاندشت در حال انجام و پیمانكار مشغول كار است، خاطرنشان كرد: یوزی كه تصادف كرد با محل فنس كشی فاصله داشت، معمولاً این اتفاقات اجتناب ناپذیر ولی نگران كننده هستند كه باید تمهیدات لازم در این خصوص اندیشیده شود.
وی اضافه كرد: یكی از برنامه های سند پنج ساله تشكیل شورای ملی حفاظت از یوز در استان ها است كه ذی نفعان آن وزارت راه سازمان امور عشایری، جهاد كشاورزی، معدن داران و منابع طبیعی هستند بنابراین این ادارات طرح و پروژه های خویش را مطرح كنند درصورتی كه تناقضی با بحث مدیریت در زیستگاه داشته باشد تلاش می نماییم با تعامل آن را برطرف نماییم، ضمن اینكه بحث مشاركت جوامع محلی هم در دستور كار قرار دارد و می كوشیم تا با بیمه كردن دام و مزارع در برابر حملات حیات وحش مردم را به حفاظت از حیات وحش ترغیب نماییم.
طعم تند انقراض
معاون پروژه بین المللی یوز بابیان اینكه در سند پنج ساله بعدی مبحث احیای ژنتیك یوز در دستور كار قرار دارد و ما هم می كوشیم تا اسپرم و بافت های یوز را نگه داری نماییم، افزود: برای هر كشوری گونه ای كه در معرض تهدید و خطر قرار دارد بنابراین یكی از فاكتورهای احیای آن گونه نگهداری ژن است به جهت اینكه حفاظت ازاین گونه ها بسیار حیاتی بوده و تكثیر در اسارت بسیار مشكل است و ما امیدواریم با استفاده از تجربه كشورهای دیگر بتوانیم این بانك ژن را تقویت نماییم.
معادله دو مجهولی یوز و جاده اما همچنان ادامه دارد معادله ای كه پایانش نابودی است آن هم برای گربه سانی كه با روند كنونی تا سال ۱۴۰۰ شاید تعدادش به اندازه انگشتان دودست باشد اما از آن مهم تر عزمی است كه بین مسئولان در قبال این امر متأسفانه وجود ندارد، اداره راه می گوید محیط زیست باید بگوید كه كجا فنس كشی شود تا ما عملیات اجرایی آن را آغاز نماییم، محیط زیست می گوید اداره راه طرح را انجام نمی دهد و از ما درخواستی هم نكرده است اما در دل این بد و بستان ها این یوز است كه مزه خطر را زیر دندان هایش احساس می كند، طعم تلخ نابودی... طعم تند انقراض.
سخن آخر باید در جهت حفظ یوز آسیایی كوشش كرد چونكه یوز بعنوان میراث ملی و بین المللی ما به حساب می آید و این روز پرارزش نهم شهریورماه یادآور این است كه یوز آسیایی را تحت حفاظت قرار دهیم به این علت كه از دست دادن هرگونه جانوری و گیاهی به منزله از دست دادن سندی از خلقت خداوندی خواهد بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب