مهر بررسی می كند؛
خشكسالی یا ترسالی؟ مساله این نیست!
حیوان خانگی: بارش های سیل آسا در كشور این تصور غالب را به وجود آورده كه خشكسالی از كشور رخت بر بسته و ایران وارد ترسالی شده است. آمار بارش ها در مناطق مختلف كشور چه می گوید؟ دیدگاه اقلیم شناسان چیست؟
خبرگزاری مهر، گروه جامعه-مسعود بُربُر: سیل فروردین ماه گذشته در زاگرس و همین طور سیل های اخیر در سیستان و بلوچستان بااینكه شماری از هموطنان را داغدار و شمار بسیاری را بی خانمان و زیان دیده كرد اما این تصور را به دنبال آورد كه وقوع بارش هایی با دوره بازگشت صد ساله و دویست ساله به معنای اختتام خشكسالی است و این سیل های ویرانگر دست كم نم آبی بر لبان خشك و تشنه طبیعت ایران بوده است. بسیاری به این باور رسیدند كه ریاضت و صرفه جویی در مصرف آب به انتها رسیده و بار دیگر می توان محصولات پرآب بر را در استان های كم آب كاشت و تالاب ها و محیط زیست هم كه هر بار حق آبه شان از آب پشت سدها توسط بخش های دیگر (شرب و كشاورزی و صنعت) پیش خور می شد دیگر اساساً به آب پشت سدها نیازی ندارند و طبیعت خود نیازهای محیط زیست كشور را تامین خواهدنمود.
اما به راستی پیام بارش ها و سیلاب های ناشی از آن چیست؟ آیا به راستی خشكسالی از طبیعت ایران رخت بر بسته است؟ پیش بینی هواشناسی و اقلیم شناسان درباره وضعیت پیشاروی ایران زمینِ تشنه لب چیست؟
بارش ها در كدام مناطق كشور بیشتر است
اگرچه بارش خیلی زیادی برای ادامه بهمن و نیمه اول اسفند پیش بینی نمی گردد اما بارش های خوبی به خصوص در فروردین ماه و هفته آخر اسفند و شاید حتی در نیمه اول اردیبهشت خواهیم داشت احد وظیفه، رئیس مركز ملی خشكسالی و مدیریت بحران در گفتگو با خبرنگار مهر درباره وضعیت بارش ها نسبت به وضعیت نرمال و اینكه آیا وارد ترسالی شده ایم یا نه اظهار داشت: آمار بارش ها تا آغاز این هفته (شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۸) نشان میدهد كه استان آذربایجان شرقی از شروع سال آبی (اول مهر ماه) تا الان نسبت به بلندمدت و نرمال منفی است و بارش در این استان ۲۵ میلیمتر كمتر از نرمال است؛ آذربایجان غربی هم نسبت به وضعیت نرمال ۲۰ میلیمتر كمتر است و به صورت درصدی هم ۱۴ درصد زیر نرمال است؛ اردبیل ۲۳ درصد زیر معمول است و ۲۰ میلیمتر كمبود بارش دارد؛ اصفهان ۲۴ درصد زیر نرمال است؛ البرز و ایلام در حد نرمال است؛ بوشهر ۵۰ درصد بالای نرمال است؛ تهران معمول است چونكه تا مثبت یا منفی ۱۰ درصد خیلی مهم نیست و نرمال محسوب می شود.
وی افزود: چهارمحال و بختیاری منفی ۳۷ درصد است و بارش در این استان ۱۲۴ میلیمتر كمتر از نرمال طولانی مدت است؛ خراسان شمالی ۳۸ درصد كمتر از معمول است یعنی ۴۰ میلیمتر بارشش كمتر از بلندمدت و نرمال است؛ بارش ها در جبهه غرب در كرمانشاه ۲۶ درصد زیر نرمال و در كهگیلویه و بویراحمد ۲۶ درصد زیر عادیست. یعنی در راسته زاگرس از كهگیلویه تا آذربایجان ها زیر نرمال و از این طرف در نوار شمالی در حد معمول است اما در گلستان ۱۵ درصد كمتر از معمول است و در خراسان شمالی هم ۳۸ درصد زیر عادیست. یعنی در مناطق پربارش كشور بارش ها زیر عادیست.
وظیفه در پاسخ به اینكه كدام مناطق كشور بارش بیشتر از نرمال داشته اظهار داشت: بارش در بوشهر بالای نرمال است؛ در مناطق جنوبی فارس بالای معمول است اما در مناطق شمالی این استان این طور نیست؛ در هرمزگان بالای نرمال است؛ در سیستان و بلوچستان بالای معمول است و مجموعاً می توان گفت مناطقی كه پارینه بارش زیر نرمال بود امسال بالای نرمال هستند و مناطقی كه پارینه بسیار بالای نرمال بودند الان زیر نرمال هستند.
وی اشاره كرد: در استان چهارمحال و بختیاری بطور متوسط حدود ۶۰۰ میلیمتر بارش سالانه داریم و وقتی ۳۸ درصد زیر معمول است یعنی عدد خیلی زیادی كاهش بارش داریم. بدین سبب اینكه گفته می شود خشكسالی به اتمام رسید و وارد ترسالی شدیم خیلی علمی نیست. صرفاً می توان گفت پارینه بارندگی خوب بوده است.
وقتی به انتهای سال برسیم ممكنست بگوییم سیستان و بلوچستان دو برابر نرمال بارش داشته و پس باید انتظار داشته باشیم منابع آبش هم باید دو برابر تغذیه شده باشد اما این طور نیست چونكه این ۲۰۰ میلیمتر همه در دو روز باریده و به سرعت از منطقه خارج شده است وظیفه تاكید كرد: از نظر هواشناسی یك شاخص كوتاه مدت داریم به نام شاخص خشكسالی كه غالب نقاط كشور پارینه از این نظر خوب بوده و امسال هم جنوب و جنوب شرق كشور خوب است اما منطقه غرب كشورمان شرایط مساعدی ندارد. شاید خشكسالی شدید نباشد اما بطور كلی خشكسالی حاكم است بدین سبب این تصور كه در ترسالی هستیم اساساً غلط است. تصوری كه علاوه بر نادرست بودن خطرناك هم هست و و كوشش های چند ساله ما را نقش بر آب می كند.
بهار پرباران در راه است
زینب محمدی، اقلیم شناس، نیز در این زمینه به خبرنگار مهر اظهار داشت: در ماه فوریه بارش مناسبی نداریم ولی اسفند و فروردین پربارشی خواهیم داشت. البته اسفندماه شاید كمی كمتر اما فروردین پربارشی داریم.
محمدی تاكید كرد: البته این به مدلول اختتام خشكسالی ها نیست. حتی در فروردین ماه هم نسبت به پارینه نمی توانیم بگوییم بارش خیلی زیاد است ولی به هر حال شرایط بارندگی مناسبی خواهد داشت.
وی اشاره كرد: فراموش نكنیم كه این ها فاكتورهای حدی هستند كه افزایش ناگهانی و یكباره است. روز شنبه هفته گذشته حدود ساعت ۳ پس از ظهر یك بارش تند همراه با باد داشتیم كه به صورت برف هم بود اما ماندگار نبود. خیلی به ندرت چنین شرایطی پیش می آید و اینكه بگوییم از خشكسالی خارج شده ایم اصلاً این طور نیست. هنوز در شرایط خشكسالی هستیم و نمی توانیم این ادعا را بكنیم كه ما كشوری هستیم كه خشكسالی را تمام كردیم و وارد ترسالی شده ایم.
خشكسالی یا ترسالی؟ مساله این نیست!
اگرچه آمار و میزان بارش هم مؤید ورود به ترسالی نیست اما با این وجود برخی كارشناسان معتقدند اساساً حتی اگر بارندگی ها به حدی بود كه می توانستیم از ورود به ترسالی صحبت نماییم هم اهمیتی از آن دست نداشت كه منجر به تغییر سیاست های آبی كشور شود.
این تصور كه در ترسالی هستیم اساساً غلط است. تصوری كه علاوه بر نادرست بودن خطرناك هم هست و و كوشش های چند ساله ما را نقش بر آب می كند ناصر كرمی، اقلیم شناس، در این زمینه به خبرنگار مهر اظهار داشت: خشكسالی و ترسالی وضعیت های نرمال اقلیمی هستند یعنی ما وقتی می گوئیم متوسط اقلیمی یك نقطه مقدار مشخصی است و مثلاً می گوئیم در تهران ۲۵۰ میلیمتر بارش سالانه داریم این وضعیت متوسط خیلی به ندرت رخ می دهد. معمولاً مثلاً این طور است كه بارش ۱۵۰ یا ۳۰۰ است و بسته به این میزان به آن وضعیت خشكسالی یا ترسالی می گوئیم و بسته به درصد افزایش یا كاهش نسبت به متوسط، ممكنست بگوییم خشكسالی شدید یا ترسالی شدید.
كرمی توضیح داد: اغلب تا ۲۵ درصد زیر نرمال یا بالاتر از نرمال را اساساً ترسالی یا خشكسالی نمی گوییم و ادامه شرایط نرمال در نظر می گیریم و از ۲۵ درصد كه بگذرد می گوئیم خشكسالی خفیف یا اگر بارش در همین حد بیشتر باشد می گوئیم ترسالی خفیف. به همین خاطر این یك بحث كاملاً معمول است و وقتی بارش بیشتر از نرمال بیاید می گوئیم ترسالی و كمتر از آن بیاید می گوئیم خشكسالی.
مناطقی كه پارینه بارش زیر نرمال بود امسال بالای نرمال هستند و مناطقی كه پارینه بسیار بالای نرمال بودند الان زیر نرمال هستند. اینكه گفته می شود خشكسالی به اتمام رسید و وارد ترسالی شدیم خیلی علمی نیست. صرفاً می توان گفت پارینه بارندگی خوب بوده است وی با اشاره به اینكه خشكسالی و ترسالی همیشه بوده و خواهد بود اظهار داشت: دو سال پیش در ایران خشكسالی شدید بود اما پارینه و امسال ترسالی بوده است و جاهایی هم ترسالی شدید می باشد. پارینه بطور قطع در ایران ترسالی شدید بود. در جایی مثل استان گلستان چنان سیلی رخ داد كه گفته شد این میزان بارش در ۲۰۰ سال قبل بی سابقه بوده است؛ یا در منطقه لرستان چنان بارشی رخ داد كه سیلابش در جلگه خوزستان رها گردید و می گفتند این بارش حداقل در ۸۰ سال قبل یعنی از زمانی كه ركوردهای بارندگی ما ثبت شده بی سابقه بوده است. یا همین بارش ماه گذشته كه در سیستان و بلوچستان چنان مشكلاتی ایجاد كرد چونكه بارش متوسط سالانه در این استان اگر مثلاً ۱۰۰ میلیمتر باشد در ۴۸ ساعت ۲۰۰ میلیمتر باران بارید؛ یعنی بارشی كه باید طی دو سال می آمد در یك روز بارید.
كرمی اشاره كرد: این ها وضعیت معمول است و حتی در همین سیستان و بلوچستان هم عادیست. چون هر صد سال یك دفعه ممكنست این وضعیت رخ بدهد و بطور قطع قبلاً هم رخ داده است اما نكته این است كه وضعیتی كه اقلیم شناسان درباره ایران نگران هستند تغییر اقلیم به سمت خشك تر شدن است یعنی اساساً متوسط بارش در ایران كمتر شده. تا الان چیزی حدود ۲۰ درصد بارش های ما كاهش یافته و از متوسط سالانه ۲۵۰ میلیمتر به ۲۰۰ میلیمتر رسیده است. همزمان اقلیم هم گرم تر شده و حداقل یك درجه تا یك و نیم درجه ایران گرم تر شده است.
وی آگهی داد: از یك طرف بارش ۲۰ درصد كاهش یافته و از سویی دما بالاتر رفته كه این روی تبخیر و تعرق هم اثر می گذارد و اثری كه ما روی منابع آبی می بینیم در اصل بیشتر از ۲۰ درصد است و نتیجه آن همین خشكیدن تالاب ها و دریاچه هاست كه می بینیم.
كرمی افزود: البته امسال ترسالی داریم بااینكه بارش خیلی زیادی برای ادامه بهمن و نیمه اول اسفند پیش بینی نمی گردد اما بارش های خوبی به خصوص در فروردین ماه و هفته آخر اسفند و شاید حتی در نیمه اول اردیبهشت خواهیم داشت. در اغلب نقاط ایران متوسط بیلان بارش امسال بالاتر از نرمال خواهد بود و این به معنای آن است كه در ترسالی هستیم. پارینه هم ترسالی بود ولی پیرارسال خشكسالی بود.
مجموعاً پیش بینی ما این است كه ایران هم مثل بقیه خاورمیانه خشك تر می شود پس خشكسالی ها در آینده شدیدتر و طولانی تر خواهد بود و بدین سبب فشار بر منابع آب ایران بطور قطع بیشتر از گذشته خواهد بود وی در پاسخ به این پرسش كه سال آبی بعدی و سال پس از آنچه وضعیتی خواهد داشت اظهار داشت: هنوز پیش بینی از سال بعد نداریم و درواقع اصلاً نمی توانیم پیش بینی از دو سال بعد داشته باشیم. بسیار كار سختی است و آن قدر وابسته به حدس و گمان است كه از نظر علمی بی ارزش خواهد بود. البته می توانیم مدل سازی نماییم و برمبنای آن پیش بینی هم ارائه نماییم اما خیلی ارزش علمی نخواهد داشت.
كرمی در پاسخ به اینكه مجموعاً روندها چه می گویند و وضعیت پیشاروی ایران از نظر بارش چگونه خواهد بود اظهار داشت: اینجا به مدلها و روندهای كامپیوتری بر می گردیم. مدلها و روندهای كامپیوتری می گویند اساساً خاورمیانه در تداوم گرمایش جهانی خشك تر می شود و به همین خاطر گرچه به صورت نرمال در سال های آینده گاهی خشكسالی و گاهی ترسالی داریم ولی انتظارمان این است كه اولاً خشكسالی ها تعداد و شدتش بیشتر از ترسالی ها باشد و دوم اینكه خود ترسالی هایی كه تجربه خواهیم كرد غالباً به صورت رویداد بارش ناگهانی باشد.
وی توضیح داد: وقتی به انتهای سال برسیم ممكنست بگوییم سیستان و بلوچستان دو برابر نرمال بارش داشته و پس باید انتظار داشته باشیم منابع آبش هم باید دو برابر تغذیه شده باشد اما این طور نیست چونكه این ۲۰۰ میلیمتر همه در دو روز باریده و به سرعت از منطقه خارج شده است. درواقع این بارش های ترسالی در دوره تغییر اقلیم به صورت سیلاب رخ می دهند و به صورت ناگهانی هستند و بدین سبب خیلی تأثیری روی تغذیه منابع آب ندارند.
این اقلیم شناس تاكید كرد: مجموعاً پیش بینی ما این است كه ایران هم مثل بقیه خاورمیانه خشك تر می شود پس خشكسالی ها در آینده شدیدتر و طولانی تر خواهد بود و بدین سبب فشار بر منابع آب ایران بطور قطع بیشتر از گذشته خواهد بود. این صرفاً وجه اقلیمی است و بگذریم از مساله مصرف و تقاضای آب كه آن هم با افزایش جمعیت بطور قطع افزوده می شود.
وی درانتها اظهار داشت: به هر حال در روندهای كلی اقلیمی باز هم ممكنست ترسالی هایی رخ بدهد و بطور قطع هم رخ خواهد داد اما میزان بارشی كه دریافت می نماییم كمتر خواهد بود و به همین خاطر فشار روی منابع آب ایران بیشتر خواهد شد.
منبع: حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب