زخم های بدون مرز جنگ بر پیکر محیط زیست
حیوان خانگی: جنگ بیشترین تاثیر را بر تخریب محیط زیست در طول تاریخ گذاشته است که آثار زیست محیطی آن نه تنها زمان حال بلکه آینده زمین را نیز تهدید می کند.
به گزارش حیوان خانگی به نقل از ایسنا، امروز (۶ نوامبر) روزی است که سازمان ملل متحد آن با به عنوان «روز بین المللی ممانعت از بهره برداری از محیط زیست در جنگ و درگیری های مسلحانه» اعلام نموده است. هدف این نامگذاری، آگاه سازی مردم در مورد اثرات مخرب جنگ و درگیری های مسلحانه بر محیط زیست است.
کارشناسان از سراسر دنیا، سال هاست از محیط زیست به عنوان قربانی خاموش جنگ ها یاد می کنند؛ تخریب زیستگاه ها، آلودگی هوا و آب، نابودی پوشش گیاهی و مهاجرت حیات وحش تنها بخشی از زخم هایی است که جنگ ها بر پیکره زمین برجای می گذارند؛ زخم هایی بدون مرز، به وسعت زمین.
آغاز تخریب قبل از شروع جنگ
عید متصدی - معاون اسبق سازمان حفاظت محیط زیست - اصرار کرد که تخریب زیست محیطی، قبل از شلیک نخستین گلوله شروع می شود. او اظهار داشته بود: «آماده شدن برای جنگ ها خود نوعی تخریب طبیعت است.»
به گفته متصدی جنگ بیشترین تاثیر را در تخریب محیط زیست در طول تاریخ بر جای گذاشته است.
آلودگی های ناشی از انفجارها، احتراق سوخت و تخریب زیرساخت های شهری و صنعتی، حجم عظیمی از گازهای گلخانه ای را وارد جو می کند. این آلودگی ها نه تنها در مرزهای جنگ باقی نمی مانند بلکه با جریان های جوی و رودخانه ها به مناطق فرامنطقه ای منتقل می گردند و بر سلامت اکوسیستم های دوردست نیز تأثیر می گذارند.
چهره جنگ؛ از آوار تا آلودگی
ر جریان حملات نظامی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی به ایران، خسارات زیست محیطی گسترده ای در کشور گزارش شد.
بر اساس اعلام شینا انصاری - رئیس سازمان حفاظت محیط زیست - بالغ بر ۹۰۰۰ هکتار از جنگلها و اراضی مناطق تحت حفاظت ما در این جنگ گرفتار لطمه شدند و برخی از آنها در مناطق بکر و زون های امن و به لحاظ شاخصه های تنوع زیستی در وضعیت زیستی بالایی بودند.
همچنین به قول صدیقه ترابی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیظ زیست- تنها در دو مورد حمله به ذخیره گاه های سوخت در مناطق کن و ری در تهران نزدیک به ۴۷ هزار تن گاز گلخانه ای وارد هوای تهران شد که تبعات زیادی را از جنبه های سلامت و محیط زیست در این مناطق به دنبال داشته است.
بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، تنها در تهران حدود ۱۵۰ هزار تُن نخاله و آوار جنگی تولید و ۱۹.۵ میلیون لیتر سوخت بنابراین انفجار انبارهای نفتی از بین رفت. پیامد این اتفاق، انتشار ۴۷ هزار تُن گاز گلخانه ای و ۵۷۸ هزار کیلوگرم آلاینده هوا در جو پایتخت بود.
حملات جنگ ۱۲ روزه در دیگر نقاط کشور نیز خسارات قابل توجهی به ثبت رسید. همچون در شهرستان کنگان، لطمه به پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی سبب سوختن ۵.۵ میلیون مترمکعب گاز و انتشار بیشتر از ۱۲ هزار تُن گاز گلخانه ای و ۴۳۷ هزار کیلوگرم آلاینده در هوا شد. این آلودگی ها منجر به افزایش ذرات معلق، کربن سیاه و اکسیدهای نیتروژن شد و کیفیت هوا را در چند استان به سطح هشدار رساند.
این شرایط، نمونه ای از زنجیره خسارات زیست محیطی جنگ بود که لطمه های ناشی از آن در بلند مدت جبران ناپذیر است.
آتش در زیستگاه ها و مهاجرت حیات وحش
ه گفته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مجموع دست کم ۱۳ منطقه تحت حفاظت در استانهای فارس، ایلام، کرمانشاه، اصفهان، خوزستان، همدان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و گیلان گرفتار خسارات شدید شدند.
هرچند نیروهای محیط بان و فعالین داوطلب توانستند خیلی از حریق ها را مهار کنند اما دستاوردهای آن تنها سوختن درختان نبود؛ برهم خوردن آرامش زیستگاه، مرگ گونه های کوچک جثه و مهاجرت حیات وحش از اثرات ماندگار این آتش سوزی هاست.
شلیک بسمت محیط زیست
ر سطح جهانی نیز تاریخ نمونه های گوناگونی از بهره برداری از محیط زیست به عنوان سلاح جنگی در خود دارد.
نگرانی عمومی در مورد هدف قرار دادن و سوءاستفاده از محیط زیست در زمان جنگ برای نخستین بار در طول جنگ ویتنام به اوج رسید. استفاده از علف کش های سمی و بنابراین جنگل زدایی گسترده و آلودگی شیمیایی ناشی از آن، خشم بین المللی را برانگیخت و منجر به ایجاد دو ابزار قانونی جدید بین المللی شد.
بر همین اساس کنوانسیون اصلاحات محیطی در سال ۱۹۷۶ میلادی بمنظور ممنوعیت استفاده از مهارتهای اصلاح محیط زیست به عنوان ابزاری برای جنگ تصویب گردید. پروتکل اول اصلاحی در کنوانسیون های ژنو مصوب سال بعد، شامل دو ماده ۳۵ و ۵۵ ممنوعیت جنگ است که ممکنست موجب «آسیب های گسترده، طولانی مدت و شدید محیط زیستی» شود.
با این حال این دو ابزار کافی نبود. به عنوان مثال در جنگ خلیج فارس میان عراق و کویت بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱ میلادی با تخریب عمدی حلقه چاه های نفت در کویت از جانب ارتش عراق فراخوان های بیشتر برای تقویت حمایت قانونی از محیط زیست هنگام درگیری های مسلحانه به وجود آمد.
امروزه نیز تخریب منابع آب، نابودی زیرساخت های کشاورزی و آلودگی خاک و تهدید سلامت انسان ها در جنگ ها بازهم قابل مشاهده می باشد.
سایه جنگ بر حیات وحش و منابع زیستی
نگ ها تنها انسان ها را آواره نمی کنند؛ حیات وحش نیز قربانی بی صدای آن است.
به گفته حسن اکبری - معاون سابق محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست- در سایه جنگ های منطقه ای، قاچاق گونه های جانوری به کشورهای دیگر اتفاق می افتد.
او می افزاید: به سبب عدم حمایت مراجع بین المللی و همکاری برخی کشورها شاهد قاچاق گونه های زیستی هستیم. برخی گونه ها از راه باغ وحش ها به کشورهای مجاور قاچاق می شوند. گرچه ایران در کوشش برای مواجهه با این امر است اما در بعضی کشورهای منطقه که بشدت درگیر جنگ هستند به این مساله توجهی نمی شود.
بازسازی؛ ضرورت دوران پساجنگ
ینا انصاری نیز در یادداشتی با عنوان «از خسارات محیط زیستی جنگ غافل نشویم» تاکید کرده است: جنگ ها فقط تراژدی انسانی نیستند. آنها ذاتاً نابودکننده محیط زیست نیز هستند و به سبب این ماهیت خاموش و ویرانگر علاوه بر تهدید تنوع زیستی و اکوسیستم های طبیعی، می توانند سلامت جوامع انسانی و پایداری اقتصاد و امنیت را با گذشت زمان تحت تأثیر قرار دهند. به این جهت، باید در برنامه های بازسازی پساجنگ، برنامه های «احیا و بازسازی محیط زیست» نیز نقش پررنگی داشته باشد.
از تجربه تا مسئولیت جهانی
ا این وجود که سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۱، ششم نوامبر را روز جهانی پیش گیری از بهره برداری از محیط زیست در جنگ ها و درگیری های مسلحانه نام گذاری کرده است تا توجه کشورها را به این مورد جلب نماید، خیلی از نهادهای بین المللی هنوز در مقابل تخریب های گسترده زیست محیطی ناشی از جنگ ها، واکنشی بازدارنده نشان نداده اند. در عین حال در شرایطی که جهان بازهم میان جنگ و صلح در نوسان است، تجربه نشان داده است که بازسازی ساختمان ها و زیرساخت ها ممکنست سال ها زمان ببرد اما بازسازی طبیعت دهه ها طول می کشد.
بطور خلاصه، بنا بر اعلام شینا انصاری - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - بیش از ۹۰۰۰ هکتار از جنگل ها و اراضی مناطق تحت حفاظت ما در این جنگ گرفتار لطمه شدند و تعدادی از آنها در مناطق بکر و زون های امن و از لحاظ شاخصه های تنوع زیستی در وضعیت زیستی بالایی بودند. در عین حال این دو ابزار کافی نبود. با این وجود در شرایطی که جهان بازهم میان جنگ و صلح در نوسان است، تجربه نشان داده است که بازسازی ساختمان ها و زیرساخت ها ممکنست سال ها زمان ببرد اما بازسازی طبیعت دهه ها طول می کشد.
منبع: حیوان خانگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۷ بعلاوه ۳