مروری بر بررسی های یك پژوهش؛
خشكسالی با روستاییان چه می كند؟
به گزارش حیوان خانگی در مناطق خشك و نیمه خشك همچون ایران، بارندگی به مثابه بی ثبات ترین سازه اقلیمی قلمداد می شود. در این مناطق، تغییرات بارش بگونه ای مستقیم در رطوبت خاك و جریان آب های سطحی و زیرزمینی نمود می یابد. ازاین رو خشكسالی را می توان مهم ترین ناهنجاری ناشی از كمبود بارش و رطوبت دانست.
به گزارش حیوان خانگی به نقل از ایسنا، خشكسالی یكی از بلایای محیطی است كه فراوانی آن بخصوص در نواحی خشك و نیمه خشك بسیار زیاد است. این پدیده در هر منطقه ای می تواند رخ دهد و انسان و محیط زیست را تحت تأثیر قرار دهد، هرچند كه گسترش آن متفاوت می باشد. بر خلاف خشكی كه پدیده دایمی اقلیمی است، خشكسالی در مناطق خشك و مرطوب هم رخ می دهد.
وقوع مكرر خشكسالی سبب شده كه این بحران برای كشاورزان روستایی بعنوان یك پدیده جدید مطرح نباشد، اما پیچیدگی عوامل زمینه ساز و در هم تنیدگی نتایج منفی ناشی از خشكسالی این پدیده را به یكی از شرایط بحرانی تبدیل نموده است. وقوع خشكسالی های قبلی و آثار و تبعات ناشی از آن هم باعث افزایش صدمه پذیری جوامع روستایی در مقابل خشكسالی شده است، به نحوی كه در بعضی از این مناطق، كوشش برای بقا چالش اساسی خیلی از خانواده های صدمه پذیر از خشكسالی شده است.»
پژوهشی كه در مورد " تحلیل اثرات اقتصادی و اجتماعی خشكسالی بر جوامع روستایی شهرستان سمنان" توسط صفورا كریمی( دانش آموخته كارشناسی ارشد جامعه شناسی)، با جامعه آماری ۳۴۰ نفر از سرپرستاران خانوارها در روستاهای شهرستان سمنان با روش نمونه گیری تصادفی انجام شده، تاكید دارد: « چهار عامل "بحران معیشت "، "ركود تولید و تضعیف كشاورزی"، "فرهنگی و روان شناختی" و " اجتماعی و مشاركتی" در مجموع ۵۵.۸۱۲ درصد از تغییرات اثرات اقتصادی اجتماعی خشكسالی بر جوامع روستایی شهرستان سمنان را تبیین می كند.»
دراین پژوهش یافته ها نشان می دهند: « خشكسالی در نواحی روستایی كه معیشت اغلب مردم كشاورزی و نهاده اصلی در فعالیت های كشاورزی هم آب است، تاثیرات دو چندان دارد. بعضی از آثار خشكسالی و كشاورزی در نواحی روستایی عبارتند از: تخریب و نابودی اقتصادی روستایی و مهاجرت های روستایی، كاهش منابع كشاورزی، امنیت و سلامت خانواده و تخریب كیفیت زندگی روستایی.»
در ادامه با اشاره به خصوصیت های شهرستان" سمنان" آمده است: « شهرستان سمنان در استان سمنان، از نظر موقعیت جغرافیایی، در منطقه خشك و نیمه خشك كشور واقع شده است. متوسط بارش سالانه این استان حدود ۱۴۰ میلی متر در سال بوده، كه پایین تر از متوسط بارش سالانه در سطح كشور( ۲۴۰ میلی متر) است. عمده ترین محصولات استان سمنان را گندم، جو، سیب زمینی، پنبه(وش) بومی و ورامینی، یونجه، اسپرس، شبدر، چغندر قند و پسته می سازند.
بنابر این، با عنایت به وقوع خشكسالی های پیاپی در سال های اخیر و كاهش منابع آب، سطح زیر كشت و راندمان محصولات كشاورزی به صورت محسوسی كاهش یافته، كه ادامه این روند به كاهش میزان درآمد و در نتیجه، مهارت روستاییان و در نهایت، به ناپایداری و خالی از سكنه شدن سكونتگاه های روستایی انجامیده است.»
در ادامه این پژوهش محققان در مورد " تاثیرات خشكسالی" می گویند: « تاثیرات خشكسالی به سه دسته شامل: تاثیرات زیست محیطی( مانند كاهش روان آب ها، پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی، فرسایش خاك، شوری و كاهش كیفیت آب و كم شدن تنوع گیاهی)، تاثیرات اقتصادی( همچون افزایش قیمت محصولات كشاورزی و دامی، كاهش درآمد خانوار، كاهش منابع درآمد جایگزین، افزایش هزینه تامین آب و كاهش تولید مواد غذایی) و تاثیرات اجتماعی( مانند كاهش سلامت و دسترسی به خدمات بهداشتی، افزایش تضادهای سیاسی، اجتماعی و مدیریتی، افزایش درگیری بین كاربران منابع آب، كاهش كیفیت زندگی، فقر و مهاجرت، می شود.»
در نتایج این پژوهش آمده است: « خشكسالی دارای نتایج گسترده و دراز مدت است و بر تمام جوانب زندگی انسان اثر می گذارد. روستاها بعنوان یك نظام سكونتگاهی همواره در طول تاریخ متحمل خسارات ناشی از مخاطرات طبیعی همچون خشكسالی شده اند و تأثیر پدیده خشكسالی در مناطق روستایی بیشتر از نقاط دیگر بوده است. به علت وابسته بودن اقتصاد روستایی به بخش كشاورزی، هرگونه تهدیدی ضد این بخش منجر به تضعیف پایه های اقتصادی روستاها و در نهایت، ركود اقتصادی كشور خواهد شد.»
این پژوهش در شماره سوم فصلنامه "روستا و توسعه" انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب