توقف فرسایش خاك، حفظ آینده ما شعار روز جهانی خاك
به گزارش حیوان خانگی شعار روز جهانی خاك در سال ۲۰۱۹ توقف فرسایش خاك، حفظ آینده ما انتخاب شده است و هدف آن افزایش آگاهی مردم و دولت ها در مورد اثرات سوء ناشی از فرسایش خاك است.
به گزارش حیوان خانگی به نقل از مهر، پنجم دسامبر برابر با چهاردهم آذر از جانب سازمان خواربار و كشاورزی ملل متحد بعنوان روز جهانی خاك نام گذاری شده است. شعار روز جهانی خاك در سال ۲۰۱۹ توقف فرسایش خاك، حفظ آینده ما انتخاب شده است و هدف آن افزایش آگاهی مردم و دولت ها در مورد اثرات سوء ناشی از فرسایش خاك است. در آینده، فرسایش خاك مهم ترین چالش زیست كره خواهد بود. اگر از خاك های موجود به خوبی حفاظت نشود، بحران گرسنگی سرتاسر كره زمین را تحت سیطره خود درخواهد آورد. خاك به علت نقش روز افزون در مسائل توسعه جهانی نظیر امنیت غذایی و عرضه خدمات اكوسیستمی اهمیت دارد. خاك علاوه بر اینكه تأمین كننده مواد غذایی است، خاصیت تصفیه كنندگی هم دارد و بعنوان یكی از پالاینده های مهم طبیعت به حساب می آید. این خاصیت خاك در اثر خواص فیزیكی، شیمیایی و زیستی آن حاصل می شود. با عنایت به وجود چرخه مواد بین اكوسیستم های موجود در طبیعت و بستر خاك برای حیات در زیست كره، هرگونه آلودگی در این محیط به صورت مستمر بر دیگر موجودات زنده اثر می گذارد. برنامه ریزی برای حفاظت از خاك لازمه بقای نسل بشر است و برخورداری از زمین پاك حق همگانی است. بنابراین برای حفظ زمین هم صیانت از خاك الزامی است، صیانت از خاك در واقع صیانت از همه منابع طبیعی است. یكی از علل مهم اهمیت توجه به خاك و پیشگیری از آلودگی و از بین رفتن آن، زمان طولانی لازم برای تجدید منابع آن است، به بیان دیگر، برای تشكیل یك سانتی متر خاك ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ سال زمان لازم است. مدیریت و بهره برداری از منابع خاك و پیشگیری از آلودگی و تخریب آن، یكی از مهم ترین چالش های حال و آینده كشورهای در حال توسعه بخصوص كشورهای واقع در منطقه خشك و نیمه خشك همچون ایران به حساب می آید. نبود قانونی جامع و فراگیر در سال های گذشته در مورد حفاظت از خاك، مدیریت غیر علمی و سوء رفتار با خاك را به همراه داشته به نحوی كه مدیریت و هماهنگ كردن فعالیتهای اعضای جامعه، دستگاه ها و نهادهای مرتبط برای پیشگیری از تخریب و آلودگی و مدیریت بهینه خاك گرفتار مشكل بود. ابلاغ قانون «حفاظت از خاك» از جانب رئیس جمهور و قانونمند شدن خاك به منظور حفظ و پایداری خاك به صورت كمی و كیفی، كاربری صحیح و بهره برداری بهینه از خاك و پیشگیری از تخریب و آلودگی آن و احیاء، اصلاح و بهسازی خاك های تخریب و آلوده شده، لایحه «حفاظت از خاك» به پیشنهاد مشترك سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت جهادكشاورزی در دستور كار دولت قرار گرفت. این لایحه در نهایت بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی و تأیید از جانب وشورای نگهبان، در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۳۹۸ از جانب رئیس جمهور با عنوان «قانون حفاظت از خاك» برای اجرا به دستگاه های اجرایی مربوط ابلاغ گردید. فرسایش خاك عاملی برای نابودی این مؤلفه زیستی نخستین بار است كه در كشور قانون جامع و كاملی در ارتباط با خاك داریم، متأسفانه با وجود اهمیتی كه خاك دارد ما تابحال قانون جامعی برای حفاظت از آن نداشتیم و همین سبب شده بود در ارتباط با بحث كنترل فرسایش، كاهش آلودگی و صیانت و حفاظت از خاك در بعضی موارد خلاء قانونی داشته باشیم. البته در بخش هایی از قانون توسعه پنجم توسعه، یك سری محدودیت ها و نظام هایی در ارتباط با صادرات خاك داشتیم كه حالا دیگر به قانون دائمی و منسجم تبدیل گشته است یعنی آن موقع هم خروج و صادرات خاك های زراعی ممنوع شده بود اما حالا با تصویب قانون حفاظت از خاك، این موارد با جدیت بیشتری پیگیری خواهد شد. در قانون حفاظت از خاك، وظیفه هر دستگاه در این حوزه مشخص شده است، مثلاً متولی حوزه فرسایش خاك، جهاد كشاورزی است كه باید به صورت جدی بودجه های منسجم و كاملی برای بحث پیشگیری از فرسایش خاك و طرح های آبخیزداری دریافت كند. فرسایش خاك مبحث مهمی است كه متأسفانه به آن توجه نمی گردد در حالیكه از اهمیت زیادی برخوردار است، بعنوان مثال در سیلاب های اخیر در كشور بخصوص در استان های خوزستان، لرستان و گلستان می بینیم بیشتر خسارت هایی كه سیلاب وارد كرد مربوط به گل و لایی است كه همراه با سیلاب بود و در خانه های مردم و معابر عمومی رسوب كرد و خسارت های ناشی از سیل را چندین برابر كرد. جرایم مربوط به تخلفات خاك به صندوق محیط زیست واریز می شود یكی دیگر از مواردی مثبتی كه قانون حفاظت از خاك برای محیط زیست داشته این است كه جرایم مربوط به تخلفات خاك به صندوق ملی محیط زیست وارد می شود تا صرف مرتفع ساختن مشكل در آن زمینه شود، پیش از این جرایم زیست محیطی به صندوق شهرداری و وزارت كشور واریز می شد كه در جاهای دیگری هزینه می شد، اما با عنایت به این قانون جرایم محیط زیستی در مورد خاك به صندوق ملی محیط زیست واریز می شود تا صرف برطرف شدن مشكلات محیط زیستی شود. پایش خاك كلیدی برای سنجش وضعیت خاك پایش خاك، اندازه گیری و نظارت دوره ای یا مستمر پارامترها و یا شاخص های شاخص آلاینده موجود در منابع خاك و منابع آلاینده به منظور تعیین كیفیت و كمیت آنها و تطابق آنها با استاندارد كیفیت خاك و راهنماهای آن است و شامل پایش های زیستی، فیزیكی و شیمیایی است كه در آنها از شاخص ها و نشانگرهای خاصی استفاده می شود. پایش خاك، محور ارزیابی و كلیدی برای سنجش وضعیت یا كاركرد خوب در اكوسیستم های خاك بوده و می تواند اخطار دهنده زودهنگام در تغییراتی باشد كه گونه های فردی(مثل انسان)، جمعیت ها و اكوسیستم ها را تهدید می كنند. این پایش از راه ابزارهای سنجشی و یا سنجش از راه دور انجام می شود. درحال حاضر، بیشتر توجهات به سمت مدیریت و كنترل معضلات زیست محیطی است، درحالیكه باید پیش از آنها پایش و سنجش، مد نظر قرار گیرد. امروزه موفقیت و اثر بخشی هرگونه برنامه مدیریتی در حفاظت و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی در گرو پایش بهینه و مناسب كمی و كیفی است. از آن جا كه آنالیز اطلاعات پایش، مبنای مدل سازی و پیشبینی و اطلاع رسانی به جامعه و اولیای امور و تصمیم گیران رده های بالای مدیریتی كشور واقع می شوند، ازاین رو پایش، نقش و اهمیت زیادی در امر مدیریت آلودگی و حفظ كیفیت خاك ایفا می كند. در سند چشم انداز ایران ۱۴۰۴ برخورداری از سلامت فردی و سلامت جامعه و محیط، همراه با بهره مندی از محیط زیست سالم همچون اصول مهم می باشد و پایش آلودگی های خاك از ابزارهای صحت و سقم آن به حساب می آید. مدیریت، پایش وكنترل آلاینده ها از راهبردهای كلان مدیریت زیست محیطی خاك كشور است كه از راه پایش می توان به آن دست یافت. مهم ترین فرصت موجود در قانون حفاظت از خاك، شناسایی خاك های آلوده است مهم ترین فرصت موجود قانون حفاظت از خاك است كه مطابق آن باید شناسایی خاك های آلوده، واحدهای آلاینده، مواد آلاینده خاك، اشخاص آلوده كننده و اعلام وقوع وضعیت اضطراری صورت گیرد و سپس مدیریت زیست محیطی خاك از راه نظارت بر منابع آلاینده خاك شناسایی شده با برخورد مناسب كارشناسی، فنی، حقوقی و قضایی با آلوده كنندگان انجام می شود كه این مهم احتیاج به سنجش سالانه و برنامه كاهش منابع آلاینده از راه مدیریت زیست محیطی خاك دارد. مطابق مواد ۱۱ و ۱۵ قانون حفاظت از خاك سازمان حفاظت محیط زیست مكلف به پایش خاك های آلوده، شناسایی مواد آلاینده خاك، اشخاص آلوده كننده، اعلام وقوع وضعیت اضطراری واحد آلاینده خاك است. آلودگی خاك امنیت غذایی را به خطر می اندازد خاك بعنوان منبع طبیعی تجدید ناپذیر، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و هم سایر مخلوقات دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاك است. بنابراین هرگونه آلودگی موجود در خاك می تواند در خلال زنجیره غذایی، به سطوح بالاتر انتقال یافته و در نهایت در انسان تمركز یابد و چون خیلی از موجودات مقدار عناصر جذب شده را در خود می افزایند (زیست انباشتگر)، در نتیجه مقادیر بالاتری از عناصر وارد بدن مصرف كننده نهایی خواهد شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب